دوستداران فرش، این کالا را تنها به چشم یک جز از دکوراسیون نگاه نمی‌کنند و آن را یک اثر هنری تمام و کمال می‌دانند که ارزش معنوی و مادی بالایی دارد. در میان انواع فرش موجود در بازار، فرش دستباف آنتیک از نظر مادی ارزش خرید بسیار بالایی دارد و یک راه عالی برای حفظ ارزش پول در طی سالیان طولانی است. با این حال باید ویژگی‌های فرش‌های آنتیک و راه‌های شناسایی آن را بلد بود تا محصولی ارزشمند خرید و ارزش پول خود را حفظ کرد.
انواع فرش آنتیک دستبافت
فرش آنتیک حتماً باید دستبافت باشد و فرش ماشینی هر چقدر هم که قدمت داشته باشد، چون دستباف نیست ارزش چندانی ندارد. همچنین باید به این نکته هم توجه داشت که فرش دستباف آنتیک قدمت بالایی دارد ولی هر فرشی که قدیمی باشد را نمی‌توان فرش آنتیک قلمداد کرد. در کل فرش‌ها از جنبه قدمت در سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
● فرش قدیمی: این مدل به فرش دستبافی گفته می‌شود که عمر آن بین 30 تا 50 سال است و در صورت نگهداری درست پتانسیل تبدیل شدن به فرش آنتیک را دارد.
● فرش نیمه آنتیک: این مدل از فرش دستباف اغلب حدود 50 تا 100 سال عمر دارند. البته در این مورد اختلاف نظر وجود دارد و بسیاری عمر آن را 50 تا 70 سال می‌دانند.
● فرش آنتیک: این مدل به فرش دستبافی گفته می‌شود که قدمت آن بالای 100 سال است.
همچنین فرش و تابلو فرش عتیقه را بر اساس مواد مورد استفاده در بافت چون پشم یا ابریشم، طرح و نقشه آن، ابعاد و محل بافت آن نیز می‌توان تقسیم‌بندی کرد.
ویژگی‌ها و مزایای فرش آنتیک
ویژگی‌های فرش دستباف آنتیک که به نوعی مزایای خرید آن نیز به شمار می‌رود، فقط مربوط به عمر این نوع فرش نیست و مؤلفه‌های دیگری نیز مطرح است که باید در هنگام خرید به آن توجه داشت. به طور کلی ویژگی‌های این نوع فرش را در موارد زیر می‌توان خلاصه کرد:
عوامل موثر بر قیمت فرش آنتیک و کارکرده دستباف
۱. مواد اولیه مورد استفاده
برای بافت این نوع فرش‌ها از الیاف و مواد طبیعی استفاده شده است اما نوع آن نیز مهم است و در قیمت اثر دارد. به طور مثال فرش یا تابلو فرش عتیقه که با ابریشم بافته شده باشد، نسبت به فرش از جنس پشم یا پنبه فرق دارد. شاید جالب باشد بدانید که نوع پشم و مرغوبیت آن نیز باعث بالا و پایین شدن قیمت این نوع فرش می‌شود.
۲. ابعاد و اندازه فرش
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در قیمت فرش دستباف آنتیک اثر دارد، اندازه است. طبیعتاً برای بافت فرش با اندازه بزرگ‌تر زمان و زحمت بیشتری نیاز است. فرش آنتیک بزرگ‌تر با این توضیحات قیمت بیشتری هم خواهد داشت.
۳. طرح و نقشه و محل بافت فرش
فرش‌های آنتیک اغلب دارای طرح‌های سنتی هستند که الگوهای ظریف‌تر و بافت آن‌ها زمان‌بر و پرزحمت است؛ بنابراین هزینه آن کمی بالاتر خواهد بود. همچنین محل بافت فرش و منشأ آن هم تا حد زیادی در ارزش مادی فرش اثر دارد.
نکات مهم خرید فرش دستباف آنتیک
مبدأ تاریخ فرش دستباف ایران مشخص نیست و جغرافیای آن تمام روستاها و شهرهای کشور را در بر می‌گیرد. فرش آنتیک با رنگ‌های پخته و درخشان، طرح‌های منحصر به فرد و بافت عالی شناخته می‌شود. با این وجود خرید آن بدون توجه به یک سری نکات ممکن است شما را دچار مشکل کند و به جای فرش آنتیک ارزشمند یک فرش بی‌ارزش نصیب شما شود. نکات مهمی که برای خرید آن باید در نظر داشته باشید عبارت‌اند از:
۱. از یک مرجع مجرب و معتبر خرید کنید.
راه‌های زیادی وجود دارد که افراد سودجو با کمک آن فرش نو و حتی قدیمی و نیمه آنتیک را به جای فرش آنتیک جا می‌زنند. برای همین نکته مهمی که برای خرید باید به آن توجه داشته باشید، خرید از یک مرجع معتبر و مطمئن است که قابلیت پیگیری سفارش و ضمانت اصالت کالا وجود داشته باشد.
۲. ابتدا قسمت پشتی فرش را بررسی کنید.
اغلب با نگاه کردن به قسمت جلویی فرش، تعمیرات آن مشخص نیست. یکی از راه‌های راحت برای بررسی تعمیرات فرش آنتیک برگرداندن آن و بررسی قسمت پشت آن است. فرش های آنتیکی که تا به حال مرمت نشده اند بسیار ارزشمند هستند. اما باید توجه داشته باشیم که فرشی با قدمت بالای ۱۰۰ سال ممکن است در طول حیات خود نیازمند تعمیرات جزئی بوده باشد که باید با نهایت تخصص و ظرافت انجام شده باشد و فروشنده شما را از انجام این تعمیرات آگاه کرده باشد. با این حال تعمیرات بزرگ یا تکه‌های بزرگ ارزش واقعی فرش دستباف آنتیک را کاهش می‌دهد. از خرید فرش قدیمی با تعمیرات زیاد باید اجتناب کرد.
۳. پرز و بخش رویی فرش را بررسی کنید.
در حالت ایده‌آل، فرش آنتیک به دلیل پا خوردن و قدمت بالا، پرز ساییده دارد. البته این ساییدگی باید یکنواخت و بدون لکه باشد. همچنین به ظاهر آنتیکو قدیمی فرش هم توجه کنید. یک فرش آنتیک اصل در ظاهر دارای رنگ خاص و گاهی ظاهری ابریشمی مانند است.
۴. ریشه و شیرازه فرش را بررسی کنید.
ریشه‌ها و شیرازه‌های فرش اولین جایی است که به مرور زمان در معرض پوسیدگی و فرسایش قرار می‌گیرد. با این توضیحات طبیعی است که در فرش قدیمی و آنتیک هم، چنین اتفاقی بیافتد. برای همین قبل از خرید باید ریشه و شیرازه فرش را بررسی کنید و ببینید که در وضعیت مناسبی قرار دارد و رفو شده است یا خیر. دقت کنید فرسایش نباید در حدی باشد که در کمترین زمان گره‌های فرش باز شود و آسیب جدی ببیند.
۵. رنگ فرش را بررسی کنید.
رنگ‌های به کار رفته در فرش دستباف آنتیک یکی از مشخصات اصلی و دلیل جذابیت آن است. از آنجایی که در بافت فرش‌های قدیمی از رنگ‌های طبیعی استفاده شده، رنگ‌ها با گذشت زمان جلوه و کیفیت خود را حفظ می کنند. این مشخصه در فرش‌هایی که با رنگ‌های شیمیایی بافته می‌شوند دیده نمی‌شود و به مرور زمان شاهد افت کیفیت در رنگ‌های شیمیایی هستیم.
۶. به صدای فرش گوش دهید.
یکی از راه‌های تشخیص کیفیت فرش عتیقه و نکات مهم برای خرید فرش عتیقه، گوش دادن به صدای آن است. برای این کار باید فرش را تا یا آن را خم کنید. اگر صدای غیرعادی شنیده شود به این معنی خواهد بود که تار و پود فرش آسیب دیده است. این آسیب ممکن است در اثر رطوبت یا شستن نامناسب آن ایجاد شود که نشانه خوبی نیست و ممکن است به زودی آسیب فرش نمایان شود.
۷. مطمئن شوید که فرش صاف باشد.
بسیاری از فرش‌های قدیمی با الیاف و نخ پشمی بافته می‌شوند. با در نظر گرفتن این نکته مهم اگر به مرور زمان، رطوبت یا آب به آن‌ها برسد یا به درستی شسته نشده باشند، ممکن است فرش کیس دار شود که در برخی موارد حالت صاف فرش را از بین می‌برد و به شکل یک ایراد دائمی خواهد بود. کیس یک ایراد در فرش به حساب می آید و از ارزش آن می کاهد.
